Helen Yayı nedir, nerededir? Helen Yayı depremleri ve tarihleri..

HELEN YAYI NEDİR, NEREDEDİR?

Helen Yayı (Girit Yayı), Afrika levhası’nın Ege denizi altına daldığı alanda oluşan aktif deprem ve volkan üreten bir tektonik alandır. Yunanistan’ın güneybatısındaki İyon Denizi’nden başlayıp, Girit Adası’nın güneyinden geçerek Fethiye Burdur fayına bağlanıp Anadolu karasına ilerleyen Helen Yayı, Ege ve Akdeniz kıyıları için büyük tehlike oluşturuyor. Helen Yayı, çok geniş ölçekli bir faydır ve bu fay zonu üzerinde çok sayıda deprem olur. Alan, Kuzey Anadolu Fayı, Ölüdeniz Fayı, Yunan kesme zonu ve Batı Anadolu’nun GB yönlü açılma hareketinin etkisindedir.

HELEN YAYI HAKKINDA BİLİNENLER

Helen yayı alanında dalan Afrika Levhasının çekme gücü, yay ardı gerilmenin oluşturduğu güç ve Anadolu Levhasının batıya hareketi birbiriyle ilişkilidir. Bu alanda Üst Miyosen’den itibaren aktif tektonizma etkili olmuştur. Tektonik hareketlerle oluşan deformasyon neticesinde yerkabuğu incelmiş ve çökmüş, bu alana Akdeniz’in suları dolarak Ege Denizi’ni oluşturmuştur. Kıbrıs ve Helen dalma-batma zonu arasında ve Ege’nin güneyinde Tortoniyen devrinde başlayan vokanizma ve yükselme sonunda yanal yayılmalar gelişmiştir. Anadolu levhası yılda 23 mm hızla batıya hareket etmektedir. Ege bloğu da Helen yayı boyunca yılda 35 mm hızla Afrika levhasının üzerine binmektedir. Helen yayı depreşim dalgası (Tusunami) oluşturabilecek bir sistemdir. Bu yay üzerindeki gerilmeler Batı Anadolu’yu aktif deprem alanı yapmaktadır.

Afrika levhasının kuzeye hareketi ile Akdeniz tabanı sıkıştırılmaktadır. Akdeniz tabanı Helen Yayı boyunca kuzeydeki Avrasya tabanı altına dalıp, yok olmaktadır. Bu Litosfer parçası magmaya karışıp erimekte ve yüzeye volkanizma olarak geri dönmektedir. Bu hareket alanda 12 volkanik ada oluşturmuştur.

Helen Yayı Girit’in güneyinden KD yönünde, Rodos’un güneyinden, Fethiye Körfezi’ne doğru uzanır. Bu yay Fethiye Körfezi ve Girit arasında Strabo ve Plini çukurları kenarında ters fay bileşenli, sol yönlü doğrultu atımlı fay karakterindedir. Bu yayın devamı Kıbrıs kuzeyi ve İskenderun Körfezine kadar uzanır. Bu alanda Afrika Levhası KKD yönünde Anadolu Levhasının altına dalmaktadır. Helen yayını oluşturan fay hatları Isparta Gölcük Gölü’ne kadar ulaşmaktadır. Oluşan gerginliğin bu gölde volkanik aktiviteye neden olmasından korkulmaktadır.

HELEN-KIBRIS YAYI ÜZERİNDEKİ YIKICI DEPREMLER

1741 Rodos depremi

1743 Antalya depremi

1922 Karpathos depremi

1926 Rodos depremi Ms:7.0

1926 Finike depremi Ms:6.8

1941 Kıbrıs depremi Ms:5.9

1949 Karpathos depremi Ms: 7.2

1953 Papos depremi (Kıbrıs)Ms:6.1

1957 Fethiye depremi Ms:7.2

1959 Köyceğiz depremi Ms:5.7

1969 Kastellorizo depremi Ms:6.3

1996 Paphos depremi Ms:6.2

2003 Antalya depremi Ms:4.8

2005 Kaş, Antalya depremi Ms:5.5

2009 Girit depremi Ms:6.2

2011 Girit depremi Ms:6.3

2020 Girit depremi Mw:6.4